Model biznesu dla każdego przedsiębiorstwa
Od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku zaczęło narastać zainteresowanie tematem modeli biznesu, zaś nowe przedsięwzięcia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej stawały się katalizatorem dla kolejnych rozważań. Spoglądając na pojęcie „model” z perspektywy rozważań na temat funkcjonowania przedsiębiorstwa, według Gołębiowskiego i wsp., oznacza ono:
podstawowe założenia działalności, logikę działania – wzorzec działania określający sposoby postępowania, dobór podstawowych zasobów, zakres i charakter relacji wewnętrznych i zewnętrznych, główne związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy składnikami modelu.
Istnieje wiele definicji, tłumaczących „model biznesu” oraz klasyfikacji, które porządkują rodzaje modeli według różnych kategorii. Warto wspomnieć o Timmersie i jego definicji, który poświęcił interesującą pracę o modelach biznesu dla rynku elektronicznego, w której nie tylko tłumaczy, na czym polega łańcuch wartości w modelu biznesu, ale dostarcza gotowych recept dla przedsiębiorstw: od sklepu internetowego po platformy.
Model biznesu zatem według Timmersa obejmuje trzy elementy:
- strukturę produktu czy usługi i przepływy informacji, w tym opisy różnych podmiotów gospodarczych i ich role;
- opis potencjalnych korzyści dla różnych podmiotów gospodarczych;
- opis źródeł przychodów.
Należy zauważyć, że szczególnie prowadzenie biznesu online jest nakierowane na generowanie wartości dla odbiorcy, aspekty finansowe oraz współprace biznesowe, co z kolei – z uwagi na ograniczenia nałożone przez rządy wielu krajów, związane z przeciwdziałaniem rozwoju pandemii COVID-19 – nabiera współcześnie wyjątkowego znaczenia dla gospodarki zarówno w perspektywie globalnej, jak i lokalnej.
Innowacyjny model biznesu
Literatura dostarcza kilkunastu definicji modelu biznesu, jednak rozpatrując zagadnienie także od strony zarządzania innowacjami, przytoczę za Hamelem, że naturalnym jest, iż projektant myśli jedynie o innowacjach produktowych, ale już nie tworzy innowacji w zakresie cen czy kanałów bądź sieci wartości. To od zarządu przedsiębiorstwa zależy wdrożenie wszystkich elementów innowacyjnego modelu biznesu.
Drugi aspekt, mający istotny wpływ dla innowacji w modelach biznesu, to skala. Hamel wypowiadał się, że wręcz wierzy, iż liczy się skala i zakres oraz że ten rozmiar może być zaletą. Na poparcie swojego przekonania podaje przykład z pomysłem cyber-biznesu i globalnej szkoły, jaką mógłby stworzyć razem z HBS i Cisco:
„Dzisiaj trzeba myśleć jeszcze szerzej, ponieważ pytanie nie brzmi »Jak wykorzystać moje kluczowe kompetencje?«, ale »Jak spojrzeć na wszystkie kompetencje, które są na świecie i zastanowić się nad możliwościami, łącząc te rzeczy?« Na przykład, jeśli stawiam Harvard Business School razem z Cisco, otrzymam globalną szkołę cyber-biznesu, której żadna organizacja nie mogłaby zrobić sama.”
Z kolei tradycyjne źródła przychodu same z siebie nie tworzą bogactwa. Hamel także wymienia trzy rodzaje kapitału nieożywionego:
1) finansowy;
2) strukturalny;
3) intelektualny.
Zaś trzy rodzaje kapitału, które ożywiają tradycyjne źródła, to:
1) wyobraźnia;
2) przedsiębiorczość;
3) kapitał relacji.
I w tym oto miejscu dotykamy możliwości pojawienia się innowacji. Według Hamela bowiem innowacje pojawiają się na styku spotkań przedsiębiorstw czy organizacji i osób, które wcześniej zdiagnozowały swoje zestawy kompetencji. Nowe rzeczy powstają, kiedy zasoby te zostają połączone.
Zatem nie chodzi o wprowadzenie jedynie nowego produktu czy technologii, ale konieczna jest koncepcja funkcjonowania całego przedsiębiorstwa, uwzględniająca główne zmienne projektowe, np.:
- jak przedsiębiorstwo wchodzi na rynek,
- z jakich kompetencji korzysta,
- jak łączy swoją sieć wartości,
- jaka jest jego podstawowa misja,
- gdzie szuka różnicowania.
Większość przedsiębiorców po chwili nie postrzega ich jako zmiennych projektowych. Zaczynają je akceptować, jakimi są. Ważne zatem, aby każdy menedżer nie tylko odpowiedział sobie na powyższe pytania, ale także by spisał odpowiedzi i zawsze mógł do nich wrócić. Poza tym stworzenie takiego dokumentu – nawet w mikroprzedsiębiorstwie – jest ogromnie pomocne. Można się podzielić nim w całości lub w wybranym fragmencie z osobą, do której jest delegowany dany wycinek biznesu. Wszak od jego realizacji zależy, czy nakreślony model biznesu będzie właściwie funkcjonował, prowadząc przedsiębiorstwo do osiągania zamierzonego celu.
