Kary za uchybienia w sklepie internetowym − o tym warto pamiętać!

Wg raportu Gemius E-commerce w Polsce 2023 ok. 76% Internautów robi zakupy w sieci, a liczba ta z roku na rok rośnie. Efektem jest stale rozwijająca się branża e-commerce. Prognozy zawarte w raporcie opracowanym przez Strategy& Polska wskazują, że za niecałe 3 lata (w 2027 roku) wartość polskiego rynku e-commerce wyniesie 187 mld złotych.

Na największe wzrosty mogą liczyć sklepy internetowe działające w branży fashion, elektroniki oraz zdrowia i urody. Nic więc dziwnego, że zainteresowanych otworzeniem własnego e- sklepu nie brakuje. Praktyka pokazuje jednak, że w branży e-commerce liczy się nie tylko pomysł i marketing, ale i działanie zgodnie z prawem. Działalność sklepów internetowych jest bowiem obwarowana wieloma przepisami, zasadami i uregulowaniami. Za ich nieprzestrzeganie grożą konsekwencje prawne.

Zanim więc zaczniesz sprzedawać, koniecznie sprawdź, czym zagrożony jest clickbait, a jakie konsekwencje prawne w e-commerce grożą za nieuczciwą konkurencję. Najważniejszych informacji dowiesz się z tego artykułu!

Najważniejsze przepisy dla sklepów internetowych – gdzie je znaleźć?

Przepisy dla sklepów internetowych są obszerną kategorią. Znaleźć można je w wielu aktach prawnych. Najważniejsze, choć nie wszystkie regulacje odnajdziesz jednak w:

• Kodeksie Cywilnym
• Ustawie o Ochronie Danych Osobowych (RODO)
• Ustawie o prawach konsumenta
• Ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną
• Ustawie Prawo Telekomunikacyjne
• Rozporządzeniach Unii Europejskiej.

Pamiętaj, że rynek e-commerce i związany z nim etyczny marketing to zagadnienie stosunkowo nowe. Jego dynamiczny rozwój sprawia, że przepisy stale się zmieniają, chcąc więc uniknąć kar za uchybienia w e-commerce, musisz trzymać rękę na pulsie. Najnowsze zmiany są już za rogiem. 17 lutego 2024 roku w życie wszedł Akt o Usługach Cyfrowych (DSA), który wyznacza nowe standardy odpowiedzialności za publikowanie nielegalnych i szkodliwych treści oraz zapewnia wzmożoną ochronę dla użytkowników sieci. Do innych nowych przepisów dla sklepów internetowych zalicza się:

• Nowelizacje ustawy z dnia 11 marca 2024 roku o podatku od towarów i usług (VAT), która ma uszczelnić system VAT w handlu elektronicznym
• Aktu o Rynkach Cyfrowych (DMA)
• Podatek minimalny
• Implementacje Dyrektywy Single -Use Plastic
• Nowelizacja dyrektyw w sprawie praw autorskich
• Rozporządzenie w sprawia geo-blokowania.

Jakie obowiązki prawne ma sklep internetowy?

Aby wdrożyć przepisy z powyższych aktów prawnych, każdy sklep internetowy musi opracować szereg dokumentów. Najważniejszym będzie regulamin sprzedaży, a także polityka prywatności i plików cookies. Oprócz tego konieczne jest opracowanie odpowiednich treści do zakładek sklepu takich jak: reklamacje, zwroty, dostawa i płatność, kontakt. W kontekście e-commerce bardzo ważne jest również przygotowanie wzorów zgód na przesłanie informacji handlowych drogą elektroniczną.

To jednak nie wszystko firmy działające w branży e-commerce mają obowiązek:

• dostarczenia rzetelnych informacji, czyli jasnych, rzetelnych i pełnych informacji na temat oferowanych produktów lub usług, w tym ich cech, ceny, warunków zakupu, oraz danych kontaktowych sprzedawcy;
• przestrzeganie prawa konsumenta — sklep musi przestrzegać przepisów dotyczących praw konsumenta, w tym prawa do zwrotu towaru, możliwości odstąpienia od umowy w określonym terminie, oraz prawa do reklamacji w przypadku wad produktów;
• ochrony danych osobowych klienta zgodnie z przepisami zawartymi m.in. w RODO;
• zapewnienia ochrony transakcji elektronicznych m.in. poprzez wdrożenie bezpiecznych metod płatności online oraz ochronę danych finansowych klientów przed kradzieżą i innymi nadużyciami;
• działania zgodnie z przepisami dotyczącymi reklamy i promocji, w tym zakazu wprowadzania w błąd oraz ograniczeń dotyczących reklamy produktów dla dzieci.

Jakie są najczęstsze uchybienia w e-commerce?

Początki e-sklepów w Polsce nie były łatwe. Jeszcze w 2011 roku media alarmowały, że nawet co trzeci sklep internetowy łamie prawo. Większość uchybień związana była ze stosowaniem tzw. klauzul niedozwolonych w regulaminach. Dziś możemy się spodziewać, że sytuacja jest lepsza, jednak aktualnych badań rynku pod tym kątem nie ma. Odczuwalna znaczna poprawa nie oznacza jednak, że uchybienia w e-commerce się nie zdarzają. Tych nadal jest sporo – przyjrzyjmy się tym najczęściej występującym.

Jednym z najczęstszych uchybień e-sklepów jest podawanie nieprawdziwych informacji. Uchybienia w tym zakresie mogą dotyczyć zarówno danych odnoszących się do produktu, jak i kosztów czy terminu dostawy, czy samej dostępności towaru. Wbrew pozorom tego typu uchybienia pojawiają się nie tylko w małych firmach. W marcu 2024 roku media obiegła informacja, że UOKiK nałożył ponad 31 mln zł kary na Amazon za wprowadzenie w błąd poprzez podawanie nieprawdziwych informacji o dostępności i terminach dostaw produktów. Jak podaje dlahandlu.pl jeszcze większą karę za podawanie błędnych informacji o cenie oferowanych pojazdów otrzymała firma AUTOCENTRUM AAA AUTO – została ona ukarana grzywną, która ma wynosić ponad 72 mln złotych.

Wprowadzenie w błąd to nie jedyne uchybienia e-commerce, kolejne to nie przestrzeganie praw konsumenta. Mówimy o nim, kiedy np. e-sklep odmawia przyjęcia zwrotu towaru.

Często spotykanym uchybieniem e-commerce są też niedozwolone praktyki handlowe i reklamowe. Do tej kategorii przewin zalicza się nie tylko nieuczciwa konkurencja, ale także wprowadzenie klienta w błąd poprzez fałszywe obietnice promocyjne lub niejasne warunki ofert, co może prowadzić do utraty zaufania i negatywnego odbioru marki. Zarzuty w zakresie nieuczciwych praktyk handlowych i reklamowych w ostatnim czasie usłyszało kilka dużych brandów m.in. Zalando, Media Markt, Sephora i Glovo. Według portalu prawo.pl, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zarzucił im m.in. niepodawanie najniższej ceny obowiązującej 30 dni przed wprowadzeniem obniżki bądź informowania o niej w sposób nieczytelny, nieuwzględniania w aktualnej promocji odniesienia do tej ceny, stosowania filtrów i prezentacji ofert nieodnoszących się do niej i niekonsekwentnego używania innych punktów odniesienia.

Ciekawym przykładem uchybienia w e-commerce jest też sprawa sklepu online duka.com. W wyniku błędu do koszyka kupujących dodawane były niezamówione produkty. Zwrot niechcianego towaru oznaczał dla konsumenta konieczność poświęcenia czasu oraz opłacenia przesyłki. Jak podaje Gazeta.pl, UOKIK stwierdził, że: 

Strona powinna być tak stworzona, by konsument mógł się po niej poruszać intuicyjnie i bezpiecznie. Projektowanie strony internetowej w sposób, który wymusza na konsumencie aktywne działanie, by w jego koszyku zakupowym nie znalazły się produkty, których on nie wybrał, jest działaniem nielojalnym i utrudniającym konsumentowi dokonywanie zakupów online. Przedsiębiorca oferujący produkt w promocji może sugerować konsumentowi dodanie go do koszyka, nie może jednak sam podejmować za konsumenta tej decyzji.

Za podobne przewinienie karą w wysokości 5 mln zł została też ukarana firma Natural Pharmaceuticals. Prezes UOKIK Tomasz Chróstny uznał, że marka narusza zbiorowy interes konsumentów, oferując darmowe próbki, a następnie wysyłając do klientów rachunki za roczny zapas produktu i subskrypcje.

Innym ciekawym przykładem są kary w sklepie internetowym za tzw. uciekające promocje. W ostatnich latach stosowała je np. spółka Bak Drop (sklepy bigotka.pl i arkadie.pl). Tomasz Chróstny – Prezes UOKIK nakładając karę, wyjaśniał: 

Przy ofertach widniał licznik, który odliczał godziny do końca obowiązywania rabatu. Każdego dnia zaczynał odliczanie od nowa i rozpoczynał odmierzanie czasu kolejnej rzekomej oferty specjalnej. Taki zabieg sprawiał wrażenie, że obniżka potrwa krótko i jest znacząco ograniczona w czasie. Swoista presja czasu skłaniała konsumentów do szybkich, nieprzemyślanych decyzji zakupowych. To przykład jak działają tzw. dark patterns, czyli praktyki wykorzystujące socjotechniki i wiedzę o zachowaniach użytkowników do wpływania na ich wybory i manipulację procesem decyzyjnym.

Uchybieniem, które często występuje w e-commerce, jest też złamanie przepisów w zakresie ochrony danych osobowych. W ostatnich latach głośno było o sklepie Morele.net, w którym odnotowano bardzo duży wyciek danych. Za nieprzestrzeganie przepisów w tym zakresie spółka ukarana została kwotą ponad 3,8 mln zł.

Kto może skontrolować e-sklep?

Konsekwencje prawne w e-commerce wyciągać może kilka różnych organów oraz instytucji. Za nieprzestrzeganie przepisów nakładają one kary finansowe. Poniżej sprawdzisz, ile mogą one wynosić.

Kary w sklepie internetowym – jakie może nałożyć UOKIK?  

Szerokie uprawnienia w zakresie kontrolowania e-sklepów ma Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Może on nałożyć kary pieniężne na przedsiębiorstwa naruszające przepisy antymonopolowe, stosujące nieuczciwe praktyki handlowe, wprowadzające w błąd lub łamiące prawa konsumenta. Kary za uchybienia w e-commerce nakładane przez UOKiK wynoszą nawet do 10% rocznego obrotu przedsiębiorstwa.

Kary w sklepie internetowym – jakie może nałożyć Inspekcja Handlowa?  

To, czy sklepy internetowe działają zgodnie z przepisami, może kontrolować również Inspekcja Handlowa. Prowadzi ona kontrolę w zakresie przestrzegania prawa handlowego. Jeśli stwierdzi uchybienie, może wręczyć mandat. Najczęściej e-sklepy otrzymują je za brak lub błędne informacje na stronie produktu czy nieprawidłowe oznakowanie cenowe. Maksymalną karę, jaka można otrzymać od Inspekcji Handlowej to 20 000 złotych.

Kary w sklepie internetowym – jakie może nałożyć UODO?  

W przypadku naruszeń przepisów dotyczących ochrony danych osobowych (np. RODO) sklep internetowy podlega kontroli Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO). Kary za naruszenie RODO mogą sięgać do 20 000 000 euro lub równowartości 4% całkowitego rocznego światowego obrotu, w zależności od rodzaju naruszenia.

Jak unikać kar w e-commerce? Podsumowanie

Jak widzisz, kary za uchybienia w e-commerce są wysokie. Ich nałożenie może prowadzić do poważnych problemów i zachwiać stabilnością finansową przedsiębiorstwa. Warto więc ich unikać – jak jednak to robić? Przede wszystkim zapoznając się z przepisami dotyczącymi rynku e-commerce, praw konsumenta, ochrony danych osobowych i praw autorskich. Z racji tego, że przepisy obowiązujące w tych zakresach często się zmieniają, konieczne będzie śledzenie ich na bieżąco i dostosowywanie swojej działalności do nowych wymagań. Oznacza to dla Ciebie regularne aktualizowanie regulaminu sklepu polityki prywatności i procedur. Koniecznie dbaj też o to, aby udostępniać klientom jasne, rzetelne i pełne informacje na temat oferowanych produktów lub usług, w tym cen, warunków zakupu, dostawy, zwrotów i reklamacji. Zadbaj też o bezpieczeństwo danych osobowych, odpowiednie oznakowanie i opisanie produktów, transparentne zasady sprzedaży, szkolenia dla pracowników.

Pamiętaj, że dbałość o działanie zgodnie z przepisami pozwoli Ci nie tylko uniknąć kar finansowych, ale także będzie budować zaufanie i lojalność klientów.