Etymologia pojęcia atmosfera
Atmosfera, duch zespołu, spirit team – jest wiele określeń, używanych do wytłumaczenia niewytłumaczalnego powodzenia drużyny, wygranego meczu, zwycięskiego turnieju. Rzadko zwraca się jednak uwagę na umiejętności zawodników, predyspozycje fizyczne, a właśnie na energię, emocje, poziom zaangażowania, poziom walki, pomocy.
W sportach, gdzie wszystko kumuluje się na jednym zawodniku, odbywa się wędrówka wewnętrzna – czasem wędrówka pomiędzy trenerem a zawodnikiem. W sportach drużynowych ta wędrówka energii opływa wszystkich w równym stopniu.
Podobnie jest w zespołach biznesowych. Choć mniej uwagi jej poświęcamy, dopóki działa i jest przyjemna, to jednak zdarza się, że gorsza atmosfera przejmuje kontrolę i uwagę, by obniżać efektywność i poziom współpracy.
Etymologia słowa ATMOSFERA wywodzi się z greki i łączy dwa słowa: para i kula (sfera). Obie nie mają ostatecznych kształtów. Kula – idealna figura świata – zakłada brak początku i końca, przenika się niezmiennie, na okrągło. Para nie ma początku ani końca, tylko się unosi. Jest w tej chwili, tu i teraz.
Nie bez powodu atmosfera ma także swoje konotacje w pogodzie. Wpływają na nią wody, powietrze, wszelkie zjawiska pogodowe: słońce, mróz, wiatr. I wszystkie mają odniesienie do atmosfery pomiędzy ludźmi. Kiedy mówimy, że relacje ogrzały się, oznacza poprawienie atmosfery. Kiedy są mgliste – jakaś niewyjaśniona sprawa wisi między poszczególnymi osobami.
Przenosząc zatem znaki pogodowe, można sformułować definicję dla ATMOSFERY W ZESPOLE, gdzie oznacza ona jakość poczucia komfortu pomiędzy poszczególnymi członkami zespołu, co bezpośrednio przekłada się na efektywność funkcjonowania.
Części składowe atmosfery zespołu biznesowego
Na atmosferę w zespole wpływają:
- lider – zarówno zewnętrzny (menedżer, kierownik, dyrektor), jak i wewnętrzni (lider emocjonalny),
- zasady funkcjonujące w grupie,
- cele zespołu,
- miejsce przebywania,
- szacunek wzajemny, także dla autorytetów obecnych i nieobecnych,
- relacje, przyjaźnie, nielubienia,
- poczucie przynależności – do zespołu, do organizacji,
- indywidualne podejście każdego członka zespołu (wygląd, mowa ciała, sposób zachowania),
- nastawienie do zespołu, do poszczególnych osób, do liderów,
- uważność na drugą osobę, jej potrzeby, dopasowanie do grupy (szczególnie gdy zespół jest wielonarodowy),
- rytuały – wszelkie wprowadzane zachowania, znane tylko temu zespołowi,
- komunikacja wewnątrz zespołu, czy mówią o sobie, czy do siebie i co mówią,
- komunikacja zewnętrzna – co mówią o zespole innym.
Kolejność tych zasad nie jest przypadkowa.
Lider a zasady
Pierwszą i najważniejszą osobą, która niejako steruje atmosferą, jest lider (według badań Insytuty Hay Group, wpływa w 50-70% na zespół). Swoją postawą, podejściem, zachowaniem nadaje główny bieg jakości pracy. Ustala zasady działania, rozdaje zadania do wykonania. Osobowość trenera kształtuje fundamentalne, choć niepisane zasady działania.
Kolejnym ważnym aspektem staje się lider nieformalny. Odpowiedzialność, dbanie o interesy zespołu oficjalnie lub nieoficjalnie i bycie przykładem dla innych – to główne zadania.
Zasady to prawa, którymi posługuje się zespół, niestety niepisane i często niestety narzucone odgórnie pod postacią regulaminów, wytycznych itp.
Podobnie jest z celami, określenie „bycie najlepszym” to tylko słowa, które rzadko odnoszą się do wskaźników, a jeśli już to do wskaźników biznesowych, wskaźników finansowych. Inne wskaźniki zazwyczaj są pomijane.
W sporcie jedno jest pewne: liczy się tylko WYGRANA. Możesz wygrać, zajmując 2 czy 3 miejsce, a nawet 4, jeśli to liga mistrzów. W sporcie nie można wygrać trochę, częsciowo… Warto znać cele dla siebie i dla całej drużyny. Rozjaśnia to jakość pracy, rozwiewa mgłę wątpliwości i poprawia tym samym jakość drużyny. W biznesie trudno walczyć o 1 miejsce, bo rywalizujemy w różnych branżach i kategoriach, przez co bywa płynnie i wieloznacznie. Możemy określić poziom zaangażowania, ocenić współpracę i niekiedy organizacje przeprowadzają takie audyty.
Jest wiele narzędzi badających jakość pracy zespołu, jego cechy przewodnie czy wartości, którymi się kieruje.
I tu pojawia się kolejna wartość dla atmosfery: SPÓJNOŚĆ.
Spójność informacji, komunikacji, wyglądu, nastawienia sprzyja budowaniu mądrej, przejrzystej atmosfery, ducha zespołu a tym samym sprzyja osiąganiu sukcesów, jakim osiągnięty cel biznesowy.
Spójny – jednolity, tworzący jedną całość, zwarty, ale także logiczny, konsekwentny, harmonicznie powiązany, koherentny.
Prawie z cudem graniczy zebranie grupy mężczyzn lub kobiet, z różnych stron, z różnych środowisk i spójne połączenie ich dla wspólnego celu. Zebrać zespół to za mało… Czasownikiem pochodzącym od przymiotnika spójny jest zespoić. Tylko dom zespojony trwałym spoiwem tworzy całość na lata.
Co zespaja zespół?
Zespół vs Zepsuł – zamiana jednej litery
Wśród obrazów kinowych dla dzieci pojawił się film, gdzie dobry bohater i zły bohater musieli połączyć siły, by osiągnąć wspólny cel. Dla obu cel był ważny i był to ten sam cel: uratowanie przepisu na hamburgery. Niezwykłą głębię miało używanie przez jednego słowa: zespół – bo na czas wyprawy stali się zespołem. Zły bohater zawsze działał w pojedynkę i używał słowa: zepsuł. W intencji chciał powiedzieć: zespół, ale ciągle się przejęzyczał. Niby przypadek, ale bardzo wymowny. I dopiero przed końcem wyprawy, kiedy cel był na wyciągnięcie ręki, ale było duże ryzyko utraty, udało się wypowiedzieć wspólnie: zespół i cel został osiągnięty.
Niby działali wspólnie, od początku mieli wspólny cel, a dopiero pełna spójność działania przełożyła się na sukces. Tak działa spójność, do określeń dodałabym: kompletność.
Kiedy w pogodzie świeci piękne słońce, ale do tego wieje mocny wiatr, trudno mówić o idealnej atmosferze. Ale świadomość poszczególnych czynników i ich znaczenie budują kompletny, jakościowy jej obraz.
Co wpływa na spójność atmosfery?
Wartości
System wartości dotyczy wielu obszarów życia: może różnić się prywatny od zawodowego. Przy wypełnianiu testu wartości warto zwrócić uwagę na dwa aspekty: wybrać wartości, które są ważne i przy drugim podejściu wybrać, te, które faktycznie dotyczą mnie w danym środowisku zawodowym. Im większa spójność, tym komfort jednostki w grupie jest większy. Kiedy pokrywa się w 100%, przekłada się także na efektywność, możliwość osiągnięcia efektu synergii, motywację, pobijanie własnych rekordów życiowych, także w biznesie.
Potrzeby
Kierując się piramidą, wśród podstawowych pojawia się jedna, niezwykle ważna – potrzeba bezpieczeństwa. Poczucie bezpieczeństwa, wsparcia, zrozumienia, gdzie mój błąd przekłada się na stratę całego zespołu, decyduje o przejrzystości atmosfery. Łatwiej być spójnym, kiedy wygrywamy, ale ważne jest, by nadal być spójnym, kiedy popełniamy błędy.
Szacunek do siebie i do innych
Szacunek do siebie to pokazanie się w świetle: mam mnóstwo dobrych, mocnych stron i mam też wady. Oto ja. Zależy mi na Tobie, bo razem tworzymy coś ważnego. Wymiana emocjonalna, lojalnościowa, autentyczna daje wybitny fundament przejrzystości atmosfery zespołu.
Ważność pracy szkoleniowej/coachingowej przekłada się na wiedzę: kim każdy jest indywidualnie i co wnosi do zespołu. Im dłużej ze sobą pracujemy, tym lepiej się znamy. Jednak ta wiedza jest wybiórcza, zależna od sympatii, czasu spędzanego w pracy i poza nią. Tylko systematyczna i kompleksowa praca w organizacji przynosi konkretny wynik dla zespołu.
Przykłady można mnożyć. Rozwiązaniem jest także facylitacja, gdzie wartością dodaną staje się feedback z zewnątrz.
Budowanie atmosfery w zespole. Podsumowanie
Podsumowując – atmosfera pracy w grupie decyduje o zaangażowaniu uczestników w zadania i chęć osiągnięcia celu. Z jednej strony wydaje się niemierzalna, ale przy dokładnym opracowaniu wskaźników danego zespołu, poprzez odniesienia do komfortu pracy można wyodrębnić jej najważniejsze czynniki.
Nawet jeśli wydaje się, że kompetencje techniczne/twarde są kluczowe, to bez odpowiedniej atmosfery trudno o wysoką efektywność. Natomiast po stworzeniu mocnego fundamentu relacji, współpracy, pomocy – nauka nowych rzeczy przychodzi znacznie szybciej.
