Współpraca barterowa – na czym polega i czy jest opłacalna?

Co to jest barter?

Barter ma długą historię i był powszechnie stosowany na długo przed wprowadzeniem pieniądza jako środka płatniczego. Zanim w obrocie pojawił się pieniądz, ludzie świadczyli sobie wzajemnie usługi lub wymieniali się towarami. Choć dziś za usługi lub przedmioty – także w obrocie profesjonalnym – najczęściej płacimy w pieniądzu, wymiana usług nadal pozostaje w cenie. Więc: co to jest barter?

Współpraca barterowa to forma transakcji handlowej, w której strony wymieniają między sobą towary lub usługi bez użycia pieniędzy. Może przybierać różne formy: towar za towar, usługa za usługę lub usługa za towar. Ważne jest, aby wartość wymienianych dóbr była równa lub zbliżona. 

Współcześnie barter jest wykorzystywany zarówno przez duże przedsiębiorstwa, jak i osoby prywatne. Szczególnie często korzystają z niego małe i nowe firmy, które chcą zminimalizować wydatki gotówkowe. Przykładem może być sytuacja, w której przedsiębiorstwo oferuje swoje produkty influencerowi w zamian za promocję tych produktów na jego platformach społecznościowych. Wymianą barterową jest np. zaoferowanie noclegu w hotelu influencerowi, który w zamian nakręci materiał w postaci reelsa na Instagrama czy filmu na TikToka z pobytu, a następnie będzie promował dany hotel w swoich mediach społecznościowych. 

W Polsce transakcje barterowe są legalne, ale powinny być potwierdzone umową między stronami. Taka umowa, choć nie jest ściśle uregulowana w przepisach, powinna zawierać m.in.: 

• dane stron, 
• opis przedmiotu wymiany, 
• jego wartość oraz termin realizacji. 

Mimo że barter nie obejmuje przepływu gotówki, uzyskane w ten sposób korzyści podlegają opodatkowaniu. Oznacza to, że zarówno przychody, jak i koszty wynikające z takiej transakcji należy uwzględnić w rozliczeniach podatkowych.

Jak działa współpraca barterowa w marketingu?

Barter bardzo często wykorzystywany jest przy influencer marketingu oraz social mediach. Influencerzy dysponujący swoją platformą reklamową, np. kontem na TikToku o zasięgu kilku tysięcy osób, mogą oferować umieszczenie posta w mediach społecznościowych w zamian za produkty. Przy takich umowach barterowych możesz określać KPI w social mediach, np. dana osoba otrzyma paczkę produktów o wartości 2000 zł za post, który osiągnie zasięg 10 tysięcy wyświetleń rolki na Instagramie.

Jakie znamy przykłady barteru? 

Np. firmy kosmetyczne przekazują produkty twórcom beauty w zamian za recenzje i prezentacje na Instagramie, a producenci elektroniki dostarczają nowe modele smartfonów youtuberom technologicznym, oczekując w zamian testów i rekomendacji. 

W branży turystycznej hotele i linie lotnicze oferują darmowe noclegi oraz bilety podróżnikom, którzy dokumentują swoje doświadczenia w mediach społecznościowych, zwiększając tym samym zainteresowanie potencjalnych klientów.

Barter doskonale sprawdza się również w reklamie tradycyjnej. Stacje radiowe i telewizyjne wymieniają czas antenowy na produkty lub usługi – na przykład restauracja może dostarczać posiłki do radia, a w zamian otrzymać promocję na antenie. Podobnie magazyny branżowe publikują artykuły o firmach w zamian za usługi, takie jak sesje zdjęciowe czy wsparcie PR.

A skoro już przy artykułach jesteśmy. Ciekawą formą barteru jest np. przekazanie praw majątkowych do tekstu przez jego autora (czyli napisanie tekstu bez wynagrodzenia pieniężnego) i zgoda na umieszczenie go na danej stronie www w zamian za umieszczenie imienia, nazwiska i danych kontaktowych (np. linku do strony twórcy) autora pod tekstem – to pewna forma personal brandingu.

Duże znaczenie ma również współpraca barterowa podczas eventów i festiwali. Organizatorzy wydarzeń często oferują firmom miejsce na stoisko w zamian za dostarczenie produktów do gift bagów dla uczestników, a firmy cateringowe obsługują duże imprezy w zamian za reklamę w materiałach promocyjnych i mediach społecznościowych.

Ciekawą formą barteru w marketingu jest „wymiana promocji”.  Polega to na wspólnym promowaniu się dwóch stron poprzez udostępnianie swoich zasobów i zasięgów. Przykładem może być sytuacja, w której agencja marketingowa organizuje szkolenie z ekspertem IT na temat AI. Obie strony promują wydarzenie na swoich platformach, dzieląc się materiałami i docierając do swoich grup klientów. Taka współpraca pozwala na wzajemne zwiększenie zasięgów i budowanie wizerunku wśród nowej publiczności. Jest to efektywna metoda na wzajemne wsparcie marketingowe i poszerzenie sieci kontaktów.

Jakie korzyści daje współpraca barterowa, a jakie niesie ryzyka?

Barter stanowi atrakcyjną alternatywę dla tradycyjnych transakcji finansowych. Zwłaszcza w branży reklamowej, gdzie towary i usługi można wymieniać na tzw. promocję marki. Tak forma współpracy może przynosić wiele korzyści, ale wiąże się również z pewnymi ryzykami, które warto wziąć pod uwagę przed zawarciem umowy.

Korzyści barteru – dlaczego warto się na niego zdecydować?

• Oszczędność – jedną z największych zalet barteru jest możliwość ograniczenia wydatków. Firmy mogą wymieniać swoje produkty lub usługi na inne potrzebne dobra bez dodatkowego budżetu. Najkorzystniejszą formą barteru jest wymiana dóbr/uług za powierzchnię reklamową, opinię czy polecenie. 
• Efektywne wykorzystanie zasobów – barter pozwala zagospodarować nadwyżki towarowe lub wolne moce produkcyjne. Na przykład hotel może oferować niewykorzystane pokoje w zamian za usługi marketingowe, zamiast pozostawiać je puste.
• Nowe możliwości współpracy – transakcje barterowe często prowadzą do nawiązania długoterminowych relacji biznesowych, które mogą przekształcić się w tradycyjne kontrakty finansowe. Współpraca z nowymi partnerami daje firmom szansę na rozwój i dotarcie do nowych rynków.
• Wzajemna promocja – w branży marketingowej barter jest często wykorzystywany do wzajemnej promocji. Na przykład influencer otrzymuje produkt do testowania i promuje go w zamian za jego wartość.

Ryzyka przy zawieraniu umowy barteru

• Trudność w wycenie świadczeń – ustalenie rynkowej wartości wymienianych towarów i usług może być problematyczne. Jeśli strony wycenią świadczenia nierównomiernie, jedna z nich może być stratna, co może prowadzić do konfliktów.
• Brak płynności finansowej – choć barter pozwala zaoszczędzić gotówkę, nie generuje przychodów w formie środków pieniężnych. Może to być problemem dla firm, które muszą regulować swoje zobowiązania finansowe, takie jak podatki czy wynagrodzenia pracowników.
• Obowiązki podatkowe – transakcje barterowe podlegają takim samym obciążeniom podatkowym jak tradycyjna sprzedaż. Strony muszą wystawiać faktury i odprowadzać VAT oraz uwzględnić wartość wymienionych dóbr lub usług w podatku dochodowym, mimo że nie otrzymały za nie gotówki.
• Ryzyko niewywiązania się z umowy – w transakcjach barterowych istnieje większe ryzyko niedotrzymania warunków umowy niż w przypadku tradycyjnych transakcji pieniężnych. Jeśli jedna ze stron nie dostarczy uzgodnionego towaru lub usługi, druga może ponieść straty i mieć trudności z dochodzeniem swoich praw.
• Ograniczona dostępność odpowiednich partnerów – nie zawsze łatwo znaleźć firmę lub osobę, która oferuje to, czego potrzebujemy i jednocześnie jest zainteresowana naszym produktem lub usługą. Brak idealnego dopasowania może utrudnić zawarcie korzystnej transakcji.

Jak wycenić współpracę barterową?

Nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie. Jedna z zasad biznesu mówi: coś jest warte tyle, ile ktoś chce za to zapłacić. To samo będzie więc dotyczyć wymiany usług. 

Jednak wycena współpracy barterowej na duże znaczenie w przypadku rozliczeń podatkowych. Wartość świadczeń wzajemnych musi być określona w sposób rzetelny i odpowiadać ich rynkowej cenie, ponieważ urząd skarbowy może zakwestionować umowę, jeśli uzna, że wartość została ustalona nierzetelnie. Jeżeli strony ustalą wartość odbiegającą od standardowej, urząd skarbowy może samodzielnie oszacować wartość transakcji, korzystając z cen stosowanych w danej branży.

Najczęściej wartość barteru określa się na podstawie takich kryteriów jak:

• cena rynkowa – wartość towaru lub usługi powinna odpowiadać przeciętnym cenom stosowanym w danym okresie w obrocie gospodarczym. Np. jeżeli przekazałeś influencerowi w barterze swoje produkty, to określ ich wartość na podstawie cen, za które je sprzedajesz. 
• porównanie cen – najlepiej odnieść się do cenników, ofert konkurencji lub stawek obowiązujących w danej branży.
• stan i stopień zużycia towaru – jeśli barter obejmuje przedmioty używane, należy uwzględnić ich faktyczną wartość na rynku wtórnym. 
• ekwiwalentność świadczeń – barter zakłada równoważność wymiany, dlatego wartość wzajemnych zobowiązań powinna być zbliżona. W przypadku różnic strony mogą rozważyć dodatkowe świadczenie wyrównawcze.

Uważaj na rozliczenia barteru! Podatki od umowy barterowej

Mimo że w transakcjach barterowych nie dochodzi do przepływu gotówki, to w świetle prawa podatkowego umowa barterowa traktowana jest jako zdarzenie gospodarcze, które podlega opodatkowaniu. Każda ze stron jest zarówno sprzedawcą, jak i nabywcą, dlatego zobowiązana jest do odpowiedniego udokumentowania i rozliczenia podatków.

VAT w transakcjach barterowych

Transakcja barterowa jest traktowana jako odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług. Trzeba więc przy niej naliczyć podatek VAT. Każda ze stron transakcji, jeśli jest czynnym podatnikiem VAT, musi:

• wystawić fakturę VAT – na wartość rynkową dostarczonego towaru lub usługi.
• rozliczyć VAT – podatek oblicza się od wartości rynkowej świadczenia, niezależnie od tego, że nie następuje rzeczywisty przepływ gotówki.

Podatek dochodowy PIT/CIT w umowie barterowej

Każda strona transakcji musi również uwzględnić wartość barteru jako przychód w swoich rozliczeniach podatkowych. Przychód z barteru ustala się na podstawie wartości rynkowej wymienianych dóbr lub usług, a więc:

• wartość otrzymanego towaru lub usługi stanowi przychód – zarówno w podatku PIT (dla osób fizycznych prowadzących działalność), jak i CIT (dla spółek).
• koszty związane z realizacją świadczenia można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, np. influencer, który w ramach barteru realizuje kampanię promocyjną, może odliczyć koszty sesji zdjęciowej czy produkcji materiałów reklamowych.

Uwaga! Z uwagi na możliwe konsekwencje podatkowe, strony zawierające umowę barterową powinny szczegółowo określić jej warunki, w tym wartość świadczeń, oraz pamiętać o wystawieniu faktur i prawidłowym rozliczeniu podatków.

Podsumowanie – czy barter się opłaca?

Współpraca barterowa to dość opłacalna forma promocji marki – tak w sieci, jak i offline. Choć barter to jakakolwiek wymiana usług i towarów, to dość często jedną ze świadczonych usług jest pewna forma reklamy. Na najczęściej decydują się na niego np. przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczynają działalność, ale chcą szybko zyskać ekspozycję. Często w końcu słyszy się o grafiku, który przygotował logo za wpis w portfolio czy reklamę na stronie lub w mediach społecznościowych podmiotu, na rzecz którego taką usługę wyświadczył.

Źródła:

businessinsider.com.pl

ksiegowosc.infor.pl

prawo.pl